Το κείμενο που ακολουθεί δημοσιεύτηκε στο 5ο τεύχος του περιοδικού Carex Flacca της κατάληψης Σινιάλο την άνοιξη του 2018.
Ό,τι σήμερα αποτελεί ένα αποδεκτό τοπίο είναι το αποτέλεσμα αιματηρής βίας και συγκρούσεων σπάνιας βαρβαρότητας.
Κάπως έτσι θα μπορούσαμε να συνοψίσουμε αυτό που η δημοκρατική διακυβέρνηση θέλει να μας κάνει να ξεχάσουμε. Να ξεχάσουμε ότι τα προάστια έχουν καταβροχθίσει την εξοχή, ότι το εργοστάσιο έχει καταβροχθίσει τα προάστια και ότι η τερατώδης, εκκωφαντική και άγρυπνη μητρόπολη έχει καταβροχθίσει τα πάντα.
Αυτή η παρατήρηση δεν σημαίνει θλίψη και παραίτηση, σημαίνει αντίληψη των δυνατοτήτων. Στο παρελθόν και στο παρόν.
Η περιοχή υπό διαρκή επιτήρηση όπου περνάμε τη ζωή μας, ανάμεσα στο σούπερ μάρκετ και στην ηλεκτρονική κλειδαριά της πολυκατοικίας, στα σήματα κυκλοφορίας και στις διαβάσεις των πεζών, είναι αυτή που μας διαμορφώνει. Δεν κατοικούμε μόνο, αλλά κατοικούμαστε από τον χώρο στον οποίον ζούμε. Πόσο μάλλον από τη στιγμή που τα πάντα ή σχεδόν τα πάντα λειτουργούν πλέον ως υποσυνείδητα μηνύματα. Σε ορισμένα μέρη δεν κάνουμε ορισμένα πράγματα απλά επειδή δεν προβλέπεται να τα κάνουμε εκεί.
Ο αστικός εξοπλισμός, για παράδειγμα, δεν έχει σχεδόν καμία χρησιμότητα. Πόσες φορές έχει αναρωτηθεί κανείς ποιος θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει τα παγκάκια μιας σύγχρονης πλατείας χωρίς να υποκύψει στην πιο βίαιη απελπισία; Αυτός ο εξοπλισμός δεν έχει παρά μια σημασία και μια λειτουργία, το να είναι αποτρεπτικός. Σκοπός του είναι να υπενθυμίζει πως «είσαι στο σπίτι σου μόνο όταν βρίσκεσαι σπίτι ή εκεί όπου πληρώνεις ή παρακολουθείσαι».
Ο κόσμος παγκοσμιοποιείται, αλλά συρρικνώνεται.
Το φυσικό τοπίο που διασχίζουμε καθημερινά με μεγάλη ταχύτητα (με το αυτοκίνητο, τα μέσα μαζικής μεταφοράς, τα πόδια, πάντα βιαστικά) έχει πράγματι έναν εξωπραγματικό χαρακτήρα, διότι κανείς δεν ζει απολύτως τίποτα εκεί, ούτε και θα μπορούσε. Είναι μια έρημος σε μικρογραφία όπου βρισκόμαστε σχεδόν εξόριστοι, ανάμεσα στη μια ιδιωτική ιδιοκτησία και στην άλλη, στη μια υποχρέωση και στην άλλη.
Το εικονικό τοπίο μάς φαίνεται πολύ πιο φιλόξενο. Η οθόνη υγρών κρυστάλλων του υπολογιστή, η πλοήγηση στο Διαδίκτυο, το τηλεοπτικό σύμπαν και ο κόσμος του PlayStation μάς είναι απείρως πιο οικεία από τους δρόμους της γειτονιάς μας, που το βράδυ κατοικούνται από το φως των φανοστατών και τα μεταλλικά στόρια των κλειστών καταστημάτων.
Αυτό που αντιτίθεται στο τοπικό δεν είναι το παγκόσμιο, αλλά το εικονικό.
Το παγκόσμιο αντιτίθεται τόσο λίγο στο τοπικό που στην ουσία το δημιουργεί. Το παγκόσμιο δεν υποδηλώνει παρά μια συγκεκριμένη κατανομή των διαφορών βασισμένη σε μια νόρμα που τις ομογενοποιεί. Οι τοπικές παραδόσεις είναι προϊόν του κοσμοπολιτισμού. Αν δεν γνωρίζαμε ότι το τοπικό είναι τοπικό, τότε θα ήταν για μας μια μικρή παγκοσμιότητα. Το τοπικό αποκαλύπτεται όσο το παγκόσμιο καθίσταται δυνατό και απαραίτητο. Το να πηγαίνεις στη δουλειά, να κάνεις τα ψώνια σου, να ταξιδεύεις μακριά από το σπίτι: αυτό είναι που συνιστά το τοπικό, το οποίο διαφορετικά δεν θα ήταν παρά ο τόπος όπου ζούμε.
Έτσι, στην κυριολεξία, δεν ζούμε πουθενά. Η ύπαρξη μας είναι χωρισμένη σε κομμάτια εξατομικευμένης ζωής με βάση ωριαίες και τοπογραφικές ζώνες.
Αλλά δεν φτάνει μόνο αυτό. Θα ήθελαν να μας εκτοπίσουν οριστικά ώστε να ζούμε πλέον στον εικονικό κόσμο. Εκεί, η ζωή που μας επιφυλάσσουν θα μπορούσε να ανασυντεθεί σε μια περίεργη ενότητα μη-χρόνου και μη-τόπου. Το εικονικό, λέει μια διαφήμιση για το Διαδίκτυο, είναι «ο τόπος όπου μπορείτε να κάνετε ό,τι δεν μπορείτε στην πραγματικότητα». Αλλά όταν “τα πάντα επιτρέπονται”, η λειτουργία της μετάβασης από τη δυνατότητα στην πράξη είναι αυτή που βρίσκεται υπό επιτήρηση. Με άλλα λόγια, το εικονικό είναι το μέρος όπου οι δυνατότητες δεν πραγματώνονται ποτέ, αλλά παραμένουν επ’ αόριστον σε μια εικονική κατάσταση. Εδώ, η πρόληψη έχει ξεπεράσει την παρέμβαση: αν τα πάντα είναι δυνατά στον εικονικό κόσμο είναι επειδή ο μηχανισμός εξασφαλίζει ότι τα πάντα παραμένουν αμετάβλητα στην πραγματική ζωή.
Σε λίγο, λένε, θα τηλε-εργαζόμαστε και θα τηλε-καταναλώνουμε. Στην τηλε-ζωή, δεν θα γνωρίζουμε πλέον το οδυνηρό συναίσθημα της χαμένης δυνατότητας που ακόμα στοίχειωνε τους δημόσιους χώρους, σε κάθε βλέμμα που διασταυρώναμε και ευθύς εγκαταλείπαμε. Η δυσφορία του να βρισκόμαστε ανάμεσα στους άγνωστους, συνήθως, συνανθρώπους μας, στον δρόμο ή αλλού, θα παρέλθει. Εκδιωγμένο από το παγκόσμιο, το τοπικό θα προβληθεί στο εικονικό για να μας κάνει να πιστέψουμε οριστικά ότι υπάρχει μόνο το παγκόσμιο. Αυτή η ομοιομορφία θα χρειαστεί να περιβληθεί με πολυεθνικότητα και πολυπολιτισμικότητα για να χρυσωθεί το χάπι.
Εν όψει της τηλε-ζωής, κάνουμε την υπόθεση ότι τα σώματα μας έχουν πολιτική σημασία μέσα στον χώρο και ότι η κυριαρχία κάνει διαρκώς ελιγμούς για να αποκρύψει αυτό το γεγονός.
Το να φωνάξεις ένα σύνθημα στο σπίτι σου δεν είναι το ίδιο με το να το φωνάξεις στα σκαλιά της πολυκατοικίας ή στον δρόμο. Το να το κάνεις μόνος δεν είναι το ίδιο με το να το κάνεις μαζί με άλλους και ούτω καθεξής.
Ο χώρος είναι πολιτικός και είναι ζωντανός επειδή κατοικείται από τα σώματα μας που τον μεταμορφώνουν μόνο και μόνο επειδή περιλαμβάνονται σε αυτόν. Για αυτό και παρακολουθείται, για αυτό και είναι κλειστός.
Έχει λάθος ιδέα για τον χώρο όποιος τον φαντάζεται ως ένα κενό που έρχονται στη συνέχεια να γεμίσουν τα αντικείμενα, τα σώματα και τα πράγματα. Αντίθετα, αυτή η ιδέα του χώρου προκύπτει αν αφαιρέσουμε νοητικά από έναν συγκεκριμένο χώρο όλα τα αντικείμενα, όλα τα σώματα και όλα τα πράγματα που τον κατοικούν. Αυτή την ιδέα, η σημερινή κυριαρχία την έχει υλοποιήσει στις πλατείες, τους αυτοκινητοδρόμους και την αρχιτεκτονική της. Αλλά δεν παύει να απειλείται διαρκώς από το κατασκευαστικό της ελάττωμα. Αυτό που θέλει να αποτρέψει η παγκόσμια τάξη, είναι το να συμβεί κάτι μέσα στον χώρο που ελέγχει, και, με αφορμή ένα γεγονός, ένα κομμάτι αυτού του χώρου να γίνει τόπος, να αποκτήσει μια αναπάντεχη πτυχή. Ενάντια σε αυτό, έχει εφεύρει το “τοπικό” με την έννοια της συνεχούς ρύθμισης όλων των μηχανισμών λήψης, καταγραφής και διαχείρισης.
Για αυτό λέμε ότι το τοπικό είναι πολιτικό, επειδή είναι ο τόπος της σημερινής αντιπαράθεσης.
Leave a Reply