Ή αλλιώς πατάει η χελώνα το λαγό, όταν ο αετός είναι από πάνω.

Στις 9 Δεκέμβρη 2023 η οδηγία για τις εταιρείες πλατφόρμες σκόρπισε χαμόγελα στους εργαζόμενους και στις εργαζόμενες σε πολλούς κλάδους της (gig) οικονομίας [1] , καθώς όλοι αυτοί οι εργαζόμενοι θα αποκτούσαμε δικαιώματα. Θα έχουμε ωράριο εργασίας, άδεια διακοπών και άδεια ασθενείας, δώρο Χριστουγέννων και δώρο Πάσχα, θα καλυπτόμαστε οικονομικά και ασφαλιστικά σε περίπτωση εργατικού ατυχήματος, θα πληρώνομαστε τυχόν υπερωρίες και όλες τις νόμιμες προσαυξήσεις (νυχτερινή εργασία, εργασία κατά τις αργίες και τις Κυριακές).
Η οδηγία θέτοντας πέντε κριτήρια, οριοθετούσε το θολό καθεστώς της δήθεν freelance εργασίας. Χρειάστηκαν δύο χρόνια και έξι γύροι διαπραγματεύσεων ώστε να πάρει σάρκα και οστά η οδηγία και μόλις μερικές ώρες πιέσεων από τα λόμπι των πολυεθνικών, που κατοικοεδρεύουν στις Βρυξέλες [2] , ώστε να παγώσει, να αποσυρθεί και στο τέλος να καταρρεύσει η συμφωνία. Η Ελλάδα, η Γαλλία, η Ιρλανδία, η Σουηδία, η Φιλανδία, η Εσθονία, η Λετονία και η Λιθουανία είναι τα 9 κράτη από τα 27 της ΕΕ, που υπερασπίζονται τα συμφέροντα των πολυεθνικών και τα τοποθετούν πάνω από την κοινωνική ευημερία και την εργασία με δικαιώματα. Στις 16 Φλεβάρη 2024 η οδηγία, η βελγική προεδρία μετά από αλλαγές, έφερε πάλι για ψηφοφορία στο αρμόδιο τμήμα του ευρωκοινοβουλίου, την οδηγία για τις εταιρείες πλατφόρμες. Και αυτή την φορά η Γαλλία τάχθηκε σθεναρά εναντίον της οδηγίας και ψηφισε κατα. Η Ελλάδα, η Γερμανία και η Εσθονία απείχαν από την ψηφοφορία συνεισφέροντας με αυτή την στάση στην νέα καταρρευση της συμφωνίας. Έτσι λοιπόν μετά και την δεύτερη αποτυχημένη απόπειρα για νομοθετική ρύθμιση, το ζήτημα μετατίθεται για άγνωστο χρονικό διάστημα και σίγουρα μετά τις ευρωεκλογές του φετινού Ιούνη.

Οι υποσχέσεις τους είναι ψεύτικες σαν του Απριλιού το χιόνι, πρωί πρωί απλώνεται, το μεσημέρι λιώνει.
Ή αλλιώς από πότε οι πολυεθνικές θέλουν το καλό μας;

Οι εταιρείες πλατφόρμες το προηγούμενο διάστημα είχαν ξοδέψει 200 εκατομμύρια ευρώ για να βαφτίσουν το κρέας ψάρι σε μια εκστρατεία παραπληροφόρησης και συγκέντρωσης υπογραφών από τους δήθεν freelancer. Έφτιαξαν ιστοσελίδες, μίλησαν εκπροσωπώντας δήθεν τους «συνεργάτες» τους, παραγκώνισαν τα συνδικάτα με κάθε τρόπο, πλήρωσαν αδρά τα λόμπι [3], έπιασαν στασίδι στην ευρωβουλή, έγραψαν πληρωμένες αναλύσεις, για τα πλεονεκτήματα της ψευδεπίγραφης freelance εργασίας, επιχειρώντας να πείσουν τους εργαζόμενους τους να υπογράψουν υπέρ της. Μόλις η οδηγία ανακοινώθηκε και η συμφωνία ήταν προ των πυλών, οι πολυεθνικοί κολοσσοί έθεσαν σε κίνηση σύσσωμους τους μηχανισμούς πίεσης και προπαγάνδας που ελέγχουν και ταΐζουν και την ακύρωσαν. Το ελληνικό κράτος ευθυγραμμίστηκε με τα συμφέροντα των πολυεθνικών κολοσσών και βοήθησε στην κατάρρευση της συμφωνίας. Ούτως ή άλλως η κυβέρνηση της νδ με με τον βαθιά αντεργατικό νόμο 4808/21 (ν. Χατζηδάκης) νομιμοποίησε με τρία άρθρα, άρον άρον και πρόχειρα την ψευδεπίγραφη freelance εργασία.
Είναι ευρέως γνωστό, αν και ανομολόγητο, πως οι εθνικές νομοθεσίες για την εργασία και όχι μόνο, εξυπηρετούν αποκλειστικά τα συμφέροντα του πολυεθνικού και του ντόπιου κεφαλαίου. Δεν λέμε κάτι καινούργιο, λέμε μια αλήθεια: οι ισχυροί που κατέχουν τον πλούτο είναι αυτοί που νομοθετούν μέσω των πολιτικών τους υπαλλήλων. Στην πολιτική ονομάζεται “ανάγκες της αγοράς”, στην πραγματική ζωή το δίκιο του οικονομικά ισχυρού.

Η οδηγία οριοθετούσε την λαθροχειρία των εταιρειών που έχουν βαφτίσει τους χιλιάδες διανομείς εργαζομένους freelancer. Δεν ήταν φιλεργατική, απλά με οδηγό την λογική, έθετε τα εξής κριτήρια:

• Ανώτατα όρια για το χρηματικό ποσό που μπορούν να λάβουν οι εργαζόμενοι.
• Επίβλεψη της απόδοσής τους, μεταξύ άλλων με ηλεκτρονικά μέσα.
• Έλεγχος της κατανομής/διαμοιρασμού(;) ή της κατανομής των καθηκόντων.
• Έλεγχος των συνθηκών εργασίας και περιορισμοί στην επιλογή ωρών εργασίας.
• Περιορισμούς της ελευθερίας τους να οργανώνουν την εργασία τους και κανόνες σχετικά με την εμφάνιση ή τη συμπεριφορά τους.

Οι εργαζόμενοι θα τεκμαίρονται νομικά ότι έχουν εξαρτημένη σχέση εργασίας εάν η εργασιακή σχέση τους με την πλατφόρμα πληροί τουλάχιστον δύο στα πέντε κριτήρια. Τι πιο ξεκάθαρο, αυτονόητα και λογικό;
Φυσικά δεν έχουμε πει, ούτε εμείς ούτε όλοι αυτοί και αυτές που σκέφτονται ως εργαζόμενοι και όχι ως εταιρείες την τελευταία λέξη. Να υπενθυμίσουμε πως μια σειρά από κράτη της ΕΕ, όπως η Ολλανδία, η Δανία, το Βέλγιο, η Ιταλία έχουν πάρει μέτρα αναγνωρίζοντας πως η εργασία στις εταιρείες είναι εξαρτημένη σχέση εργασίας και όχι freelance, ενώ η Ισπανία με τον νόμο lay rider (νόμος για τους διανομείς, από το 2021) έχει οριοθετήσει το ψευδεπίγραφο καθεστώς της freelance εργασίας.

Όταν ο αφέντης δίνει στάρι, ο αφέντης παίρνει το σακί.
Ή αλλιώς η ψευδεπίγραφη freelance εργασία σημαίνει περαιτέρω απορρύθμιση των εργατικών δικαιωμάτων.

Μόλις ανακοινώθηκε η οδηγία παρέλασαν στα μήντια οι απολογητές των πολυεθνικών εταιρειών. Είδαμε δήθεν εκπρόσωπούς των freelancer εργαζομένων και δημοσιογράφους να εκθειάζουν την freelance εργασία με μοναδικό επιχείρημα τις δήθεν υψηλές απολαβές. Παπαγαλάκια και πληρωμένα άρθρα προσπαθούν να κρύψουν την αλήθεια πως οι εταιρίες πλατφόρμες μετακυλίουν τις εργοδοτικές υποχρεώσεις στους εργαζόμενους και οι εργαζόμενοι δεν έχουμε δικαιώματα.
Κανείς δεν είπε πως ο επισιτισμός, μία από τις «ναυαρχίδες» τους ελληνικού κεφαλαίου, είναι ταυτόχρονα και το βασίλειο των εργοδοτικών αυθαιρεσιών, της αδήλωτης και υποδηλωμένης εργασίας. Σε αυτή την πραγματικότητα βρήκαν έδαφος να αναπτυχθούν οι εταιρείες πλατφόρμες να κυριαρχήσουν στην αγορά εργασίας σε μόλις τρία χρόνια.

Κανείς δεν είπε για τα 7ημερα και 12ωρα. Με 96 ώρες την εβδομάδα εργασία αυτά που κερδίζεις δεν τα λες υψηλές αμοιβές, αλλά εξόντωση με τυράκι τα 2000 ευρώ, που θα τα κέρδιζε οποιοσδήποτε μισθωτός εργαζόμενος που κάνει δύο εργασίες 8ωρες ταυτόχρονα.

Κανείς δεν είπε πως ο μισθωτός εργάζεται 11 μήνες και παίρνει 14 μισθούς.

Κανείς δεν είπε πως οι μισθωτοί εργαζόμενοι έχουμε μια σειρά από κεκτημένα δικαιώματα, όπως: 1. Δώρο Χριστουγέννων 2. δώρο Πάσχα 3. Άδεια διακοπών 4. Αδεια Ασθενείας 5.προστασία από απόλυση 6. Έξτρα αμοιβή για υπερεργασία, υπερωρία, νυχτερινή εργασία και εργασία κατά τις Κυριακές και τις αργίες 7. Επίδομα επικινδυνότητας 8. Επίδομα γάμου 9. Επίδομα προϋπηρεσίας (τριετίες) 10. Αποζημίωση για την χρήση του ιδιόκτητου δίκυκλου και 11. Καταβολή καυσίμων. Η ψευδεπίγραφη freelance εργασία καταργεί όλα αυτά τα εναπομείναντα δικαιώματα και για αυτό είναι αρεστή στις πολυεθνικές και στα κράτη που νομοθετούν υπέρ τους, όπως το ελληνικό. Στην ψευδεπίγραφη freelance εργασία οι εταιρείες έχουν μόνο υπέρογκα κέρδη και καθόλου υποχρεώσεις έναντι των δήθεν συνεργατών τους.

Κανείς δεν είπε πως οι εταιρείες πλατφόρμες δεν αφήνουν δεκάρα τσακιστή στα ασφαλιστικά ταμεία.

Κανείς δεν είπε για τα εργατικά ατυχήματα και δυστυχήματα, που έχουν εκτοξευθεί. Για την 24ωρη λειτουργία της διανομής στις πλατφόρμες και τον κίνδυνο που ενέχει. Για τους τραυματισμένους και νεκρούς συναδέλφους μας που δεν καταγράφονται ως εργαζόμενοι και ως εργατικά ατυχήματα/ δυστυχήματα, αλλά ως απλά τροχαία μιας και οι εργαζόμενοι βαφτίζονται συνεργάτες/ επιχειρηματίες. Κανείς δεν είπε για τους τραυματισμένους που όσο καιρό είναι ανίκανοι να οδηγήσουν δεν έχουν εισοδήματα μιας και δεν δικαιούνται άδεια ασθενείας.

Κανείς δεν είπε πως τα χρόνια εργασίας ως freelancer, δεν καταμετρούνται ως προϋπηρεσία (τριετίες) στην επόμενη εργασία με εξαρτημένη σχέση
Κανείς δεν είπε για τον αποκλειστικό έλεγχο από τις εταιρίες πλατφόρμες της τιμής της παραγγελίας και την κατρακύλα της τιμής.

Κανείς δεν είπε για τα χρήματα που ξοδεύει καθημερινά ένας freelancer για το φαγητό του και τις άλλες ανάγκες του, για το μηχανάκι που θέλει σέρβις κάθε 10 με 15 μέρες λόγω υπερβολικής χρήσης. Ή για τα εξτρά έξοδα που έχει ένας freelancer, όπως αμοιβή λογιστή, τέλος επιτηδεύματος, έξοδα αυτασφάλισης.
Κανείς δεν είπε πως στις εταιρείες πλατφόρμες η απόλυση ονομάζεται τερματισμός βάρδιας. Μια μέρα, σου κλείνουν την εφαρμογή και σε πετούν στο κάλαθο των αχρήστων, χωρίς κανένα δικαίωμα.

Κανείς δεν είπε για τους διαχειριστές στόλους που με τις ευλογίες της wolt/ box μοιράζουν κωδικούς και παρακρατούν έως και το 35% του τζίρου από τους εργαζόμενους τους. Οι εργαζόμενοι είναι κυρίως μετανάστες, μπορεί και να μην έχουν δίπλωμα. Με ένα κωδικό δουλεύουν περισσότερα από ένα άτομα, είναι αδήλωτοι ή υποδηλωμένοι. Οι στολάρχες είναι στυγνοί εκμεταλλευτές, πατώντας στην άγνοια και στην ανάγκη για εργασία, ξεζουμίζουν και οδηγούν στην εξόντωση τους υπαλλήλους τους.

Κανείς δεν είπε για πόσο καιρό μπορεί υπό αυτές τις εντατικοποιημένες συνθήκες εργασίας να παραμείνει στο επάγγελμα και ζωντανός ένας εργαζόμενος όντας freelancer. Είναι ήδη πολύ εμφανές η ανακύκλωση των εργαζομένων στη freelance εργασία. Είναι ξεκάθαρο πως μας θεωρούν αναλώσιμους.

Απ’ όπου κι αν τον πιάσεις λερώνεσαι.
Ή αλλιώς Αλγόριθμος: Το αόρατο αφεντικό.

Με τις πλάτες της κυβέρνησης της ΝΔ (ν. Χατζηδάκη 4808/21) το αόρατο αφεντικό ο αλγόριθμος των πολυεθνικών εταιρειών, εξαπλώνεται και κυριαρχεί στην αγορά εργασίας. Ο αλγόριθμος/ εφαρμογές, που χρησιμοποιούν οι εταιρείες, αν και αόρατοι, δεν είναι καθόλου αθώοι ή ακίνδυνοι. Απότοκο της τεχνολογικής εξέλιξης οι δυνατότητες που έχει είναι άγνωστες και ως ένα βαθμό ανεξερεύνητες. Το βέβαιο είναι πως ο αλγόριθμος παραβιάζει τα προσωπικά μας δεδομένα σε μεγάλο βαθμό.

1. Παρακολουθεί τους εργαζομένους.
2.  Απαλλοτριώνει τις γνώσεις μας για τις διαδρομές που ακολουθούμε.
3.  Καταγράφει τις κινήσεις μας.
4. Μετράει τους χρόνους μας και τους συμπιέζει με γνώμονα το κέρδος.
5. Καταχωρεί δεδομένα από τον τρόπο εργασίας μας.
6. Αξιολογεί αυθαίρετα την εργασία μας.

Η οδηγία που κατάρρευσε διασφάλιζε, ότι οι εργαζόμενοι θα πρέπει να ενημερωνόμαστε σχετικά με τη χρήση αυτοματοποιημένων συστημάτων παρακολούθησης και λήψης αποφάσεων. Επίσης, θα εμπόδιζε τις εταιρίες πλατφόρμες να επεξεργάζονται μια σειρά από προσωπικά δεδομένα μέσω αυτοματοποιημένων συστημάτων παρακολούθησης ή λήψης αποφάσεων.
Στα δεδομένα αυτά περιλαμβάνονται τα εξής:

• Προσωπικά δεδομένα σχετικά με τη συναισθηματική ή ψυχολογική κατάσταση των εργαζομένων στην πλατφόρμα.
• Δεδομένα που σχετίζονται με ιδιωτικές συνομιλίες.
• Δεδομένα για την πρόβλεψη της τρέχουσας ή πιθανής συνδικαλιστικής δραστηριότητας.
• Δεδομένα που χρησιμοποιούνται για να προκύψει η φυλετική ή εθνική καταγωγή, το μεταναστευτικό καθεστώς, οι πολιτικές πεποιθήσεις, οι θρησκευτικές πεποιθήσεις ή η κατάσταση υγείας του εργαζομένου.
• Βιομετρικά δεδομένα, εκτός από τα δεδομένα που χρησιμοποιούνται για έλεγχο ταυτότητας.

Χαρακτηριστικό της προχειρότητας του ν. 4808/21 είναι πως δεν αναφέρει τίποτα για τα προσωπικά δεδομένα. Παρόλο που έχουν εγερθεί πολύ σοβαρά ζητήματα για την καταστρατήγηση τους και ο κοινωνικός διάλογος είναι ακόμη ανοιχτός.

“Εγώ γελώ με δώδεκα, και δεκατρείς μ’ εμένα”.
Ή αλλιώς πέρα από την ευρωπαϊκή οδηγία η υπάρχουσα εργατική νομοθεσία προβλέπει πως η freelance εργασία είναι εξαρτημένη σχέση εργασίας.

Η υπάρχουσα εργατική νομοθεσία του ελληνικού κράτους ορίζει πως “[…]. Το κριτήριο που χαρακτηρίζει μία σύμβαση ως σύμβαση εξαρτημένης εργασίας είναι η προσωπική εξάρτηση, η οποία εκδηλώνεται με το δικαίωμα του εργοδότη να δίνει οδηγίες στον εργαζόμενο, αναφορικά με τον τρόπο, τόπο και χρόνο παροχής των υπηρεσιών του και να ασκεί εποπτεία και έλεγχο για τη διαπίστωση της συμμορφώσεως του εργαζομένου προς τις οδηγίες του, άσχετα με το εάν ο εργοδότης ασκεί έμπρακτα το δικαίωμα αυτό ή αφήνει περιθώριο πρωτοβουλιών στον εργαζόμενο.”
Σύμφωνα με τον παραπάνω ορισμό η εταιρία πλατφόρμα είναι αυτή που:
α) δίνει οδηγίες στον εργαζόμενο, αναφορικά με τον τρόπο (αλγόριθμος), τόπο (καταστήματα / πελάτες) και χρόνο παροχής των υπηρεσιών του.
β) η εταιρεία πλατφόρμα ασκεί εποπτεία και έλεγχο για την διαπίστωση της συμμορφώσεως του εργαζομένου προς τις οδηγίες της, μέσα από τον αλγόριθμο που όλα καταγράφονται, μετριούνται και αξιολογούνται
γ) Ορίζει την αμοιβή και τους όρους εργασίας μονομερώς, κάνοντας κατάχρηση του διευθυντικού δικαιώματος.

Επιπροσθέτως, μιλώντας για την ελληνική πραγματικότητα οι εταιρείες πλατφόρμες στην ταχυδιανομή εμπίπτουν και στα 5 κριτήρια της οδηγίας. Συγκεκριμένα: α) καθορίζουν τιμή (κριτήριο 1), β) ελέγχουν, αξιολογούν, καταμετρούν μέσω του αλγόριθμο τους εργαζόμενους (κριτήριο 2), γ) Το πελατολόγιο είναι δικό τους και αυτές αναθέτουν τις παραγγελίες στους διανομείς (κριτήριο 3), δ) Καθορίζουν το ωράριο με συστήματα βαρδιών (κριτήριο 4), ε) Παρέχουν ρουχισμό χωρίς τα απαραίτητα Μέσα ατομικής Προστασίας (ΜΑΠ), μόνο με τα λόγκο των εταιρειών ώστε να διαφημίζονται. Οι εργαζόμενοι οφείλουν να τα φορούν και σε διαφορετική περίπτωση υπόκεινται σε κυρώσεις, πχ περικοπή μπόνους εμφάνισης. (κριτήριο 5). Η πλήρης αντιστροφή της πραγματικότητας ώθησε το ελληνικό κράτος να αντιταχθεί σθεναρά στην οδηγία και να συμβάλλει στην κατάρρευση της.

Κράτα με να σε κρατώ να ανεβούμε τον γκρεμό.
Ή αλλιώς ΟΧΙ στην ψευδεπίγραφη freelance εργασία.

Η ψευδεπίγραφη freelance εργασία είναι εδώ και απορρυθμίζει περαιτέρω τις εργασιακές σχέσεις. Όχι μόνο στο επάγγελμά μας αλλά και σε μια σειρά άλλων ήδη κοινωνικά και μισθολογικά υποτιμημένων επαγγελμάτων, όπως της καθαρίστριας/τη, της φροντίστριας/τη κ.α. Επαγγέλματα με χιλιάδες εργαζόμενους που βρίσκονται στο τελευταίο τροχό του τριτογενή τομέα.

Τα κράτη της ΕΕ, και όλα τα κράτη όπου δραστηριοποιούνται οι εταιρείες, οφείλουν να ξεχωρίσουν την ήρα από το στάρι και να τερματίσουν την ψευδεπίγραφη freelance εργασία για την ευημερία των πολλών. Με αυτό τον τρόπο τα δημόσια ασφαλιστικά και συνταξιοδοτικά ταμεία ενδέχεται να επιβιώσουν και παράλληλα θα τεθούν κανόνες και όρια στην εργασιακή εκμετάλλευση. Έτσι οι κοινωνίες προοδεύουν. Η ασυδοσία των εταιρειών πλατφόρμων σπέρνει ανταγωνισμό και εκμετάλλευση, απορρυθμίζουν τις κοινωνικές σχέσεις, κατασκευάζοντας κοινωνίες που ρυθμίζονται από το νόμο του ισχυρού.

Ενάντια στους πλαστούς διαχωρισμούς εργαζομένων και freelancer που θρέφουν οι εταιρείες και η νομοθεσία, οι εργαζόμενοι έχουμε ένα κοινό δρόμο να βαδίσουμε προς ένα κοινό προορισμό: την εργασία με πλήρη ασφαλιστικά και μισθολογικά δικαιώματα, την κατοχύρωση των βαρέων και ανθυγιεινών για το επάγγελμά μας, την διεκδίκηση συλλογικών συμβάσεων και τις αυξήσεις στους μισθούς.

————————————————————————

[1] Η μεγάλη πλειοψηφία των 28 εκατομμυρίων εργαζομένων στις εταιρίες πλατφόρμες της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων των οδηγών ταξί, των οικιακών βοηθών, των νοσηλευτών/φροντιστών και των διανομέων, εργάζονται υπό το ψευδές καθεστώς της freelance εργασίας. Μέχρι το 2025 ο αριθμός θα φτάσει στα 45 εκατ. Παράλληλα η οικονομία της πλατφόρμας έχει αυξηθεί εκθετικά τα τελευταία χρόνια, με τα έσοδα να αυξάνονται από περίπου 3 δισεκατομμύρια ευρώ σε περίπου 14 δισεκατομμύρια ευρώ μεταξύ 2016 και 2020.

[2] Σε ένα από τα έγγραφα της Επιτροπής για την Διεύθυνση Απασχόλησης Κοινωνικών Υποθέσεων και Ένταξης αναφέρει ότι «πιθανότατα πραγματοποιήθηκαν περισσότερες από 100 συναντήσεις με εκείνους που εκπροσωπούν τις πλατφόρμες». Μέχρι τον Απρίλιο του 2021, η Uber συναντήθηκε με τη επιτροπή Απασχόλησης πέντε φορές μέσα σε πέντε μήνες. Την ίδια περίοδο, η Wolt είχε 8 συναντήσεις σε 7 μήνες ενώ τον Ιούνιο του 2021 είχε τουλάχιστον 6 συναντήσεις σε 9 μήνες. (πηγή)

[3] Για παράδειγμα η Uber αύξησε τις δαπάνες της για τα λόμπι από 50.000 ευρώ το 2013 σε τουλάχιστον 700.000 ευρώ το 2021. Αντίστοιχα, η Deliveroo αύξησε τον προϋπολογισμός της για πληρωμές στα λόμπι από 9999 ευρώ το 2017 σε 100.000-199.999 ευρώ το 2020 και η Wolt τον από 75.000 το 2019 σε 400.290-499 ευρώ το 2021. (πηγή)