Oι Ιμάντες της Ψυχιατρικής την Εποχή του Μνημονίου

Εκδήλωση –Συζήτηση

Oι Ιμάντες της Ψυχιατρικής την Εποχή του Μνημονίου

Τετάρτη 23 Νοεμβρίου 2011,

ώρα 16.00-21.00

Πανεπιστήμιο Αθηνών, Πανεπιστημίου 30
(αίθουσα Δρακόπουλου)

Πριν από πέντε μήνες, ξεκινώντας την καμπάνια για την κατάργηση των μηχανικών καθηλώσεων και  των ‘λευκών κελιών’ στην ψυχική υγεία, είχαμε όλοι μας, από διαφορετική ενδεχομένως αφετηρία, διαπιστώσει πως η μηχανική καθήλωση αποτελεί μια κορυφαία στιγμή στην διαδικασία ακύρωσης του προσώπου, μιαν ακραία μορφή του κατασταλτικού χαρακτήρα της κατεστημένης ψυχιατρικής, αυτής που ‘χάνει τον άνθρωπο πίσω από την αρρώστια’, καθώς την αντιμετωπίζει σαν ‘πράγμα’, ξεκομμένο από το όλο της ύπαρξης και το κοινωνικό σώμα. Μαζί με την αλόγιστη χρήση ψυχοφαρμάκων είναι μεταξύ των παραδοσιακά πιο βίαιων μορφών που μπορεί να πάρει η «θεραπευτική διαδικασία» τόσο εντός των ψυχιατρείων όσο και εκτός αυτών, ενδεικτικό μιας νοοτροπίας που διαχέεται και στην κοινότητα, τόσο μέσω του εκφερόμενου λόγου ‘των ειδικών για τα προβλήματα ψυχικής υγείας’ όσο και με αντίστοιχες πρακτικές. Κι όταν μιλάμε για τον κυρίαρχο ψυχιατρικό λόγο αναφερόμαστε σε αυτόν που περιφέρεται στα παράθυρα των δελτίων ειδήσεων αναλύοντας ψυχοπαθολογικά προφίλ, αυτόν που αναζητά τις ενδείξεις χρήσης του ηλεκτροσόκ ως αποτελεσματικότερη και οικονομικότερη θεραπεία, αυτόν που αυτοδικαίως παίρνει την απόφαση όχι μόνο για το τι πρέπει να γίνει, αλλά και για το ποιό είναι το νόημα της σκέψης και της επιθυμίας του «άλλου».

Κάποιοι από μας έχουμε νοσηλευτεί ή νοσηλευόμαστε ακόμα σε ψυχιατρικά νοσοκομεία και ψυχιατρικές κλινικές, έχουμε δεθεί σε κρεβάτια γιατί αρνηθήκαμε να λάβουμε φάρμακα, έχουμε υποστεί ηλεκτροσόκ «γιατί δεν υπήρχε άλλη εναλλακτική», ή μας έχουν πει ότι θα πρέπει να παίρνουμε τα φάρμακα μας για μια ζωή. Μερικοί από μας έχουμε συγγενείς, φίλους, αγαπημένα πρόσωπα που διαγνώστηκαν με σοβαρή ψυχική ασθένεια και τους συναντήσαμε σε άθλιες κλινικές, όπου η καταστρατήγηση των δικαιωμάτων τους παρουσιαζόταν ως θεραπευτική διαδικασία και «αναγκαίο κακό» λόγω της «αρρώστιας». Κάποιοι άλλοι ως εργαζόμενοι έχουμε εμπειρίες από την αλλοτρίωση που παράγει το άσυλο, από τη δυσκαμψία του να ανοίξει, κυριολεκτικά και μεταφορικά, τις πόρτες του και αρκετές φορές αναρωτηθήκαμε για το ρόλο μας και τις διαδρομές μας στους θεσμούς αυτούς. Μερικοί από μας είμαστε φοιτητές/τριες σχετικών με την ψυχική υγεία σχολών και διαπιστώνουμε πως, όσο κι αν και έχουμε διδαχθεί τα δεκάδες ρεύματα και σχολές που υπάρχουν, όταν φτάσει η ψυχική οδύνη στο εφημερείο, η κατεστημένη θεσμική απάντηση είναι αναγωγιστική και απλοποιητική.

Από την άλλη, στην καθημερινότητά μας δυσφορούμε κάτω από την πίεση της ανασφάλειας και της αβεβαιότητας ενός αύριου που χτίζεται για μας χωρίς εμάς. Ακούμε για νέα μέτρα, χαράτσια και απολύσεις, γεγονός που εντείνει την ανασφάλεια και την αβεβαιότητά μας. Υποχρεωνόμαστε να δεχθούμε μια νέα αναγκαία αλλά και αναπόφευκτη θεραπεία, όπως παρουσιάζεται το μνημόνιο από τους «ειδικούς» των χρηματοπιστωτικών ταμείων και το σοκ μας μουδιάζει. Όπως μουδιάσαμε σε κάποιες ψυχιατρικές νοσηλείες με τις συνθήκες που αντιμετωπίσαμε, ή όπως οργιστήκαμε ή απελπιστήκαμε όταν μας ανακοίνωσαν ότι ο φίλος ή ο αδερφός μας δε θα γίνει ποτέ καλά, όπως όταν θυμώσαμε σιωπηρά αποδεχόμενοι θεραπείες πάνω στο σώμα μας, γιατί δεν υπήρχαν, λέει, εναλλακτικές. Και όταν χρειαστήκαμε, τελικά, κάποιον να μας (συγ)κρατήσει, κάποιον να μας αγκαλιάσει, βρεθήκαμε δεμένοι με ιμάντες, μηχανικούς ή χημικούς. Μήπως, εξάλλου, αυτό δεν συμβαίνει αυτήν την περίοδο με όλο και πιο πολλές ευάλωτες κοινωνικά ομάδες που αντί για δίκτυο προστασίας τους προσφέρονται ιμάντες; Όσοι τέλος εργαστήκαμε ή θα (θέλαμε να) εργαστούμε στο χώρο της ψυχικής υγείας, οι εναλλακτικές μας είναι περιορισμένες και η διαδρομή εύκολα οδηγεί σε τέλμα. Ένα τέλμα που οι πολιτικές του μνημονίου και των εντολοδόχων πολιτικών φέρνει πιο κοντά.

Όσο περισσότερο  στενεύουν τα περιθώρια του δοσμένου οικονομικού και κοινωνικού συστήματος για ουσιαστική κοινωνική ένταξη των ψυχικά πασχόντων, τόσο περισσότερο ο ψυχιατρικός θεσμός, στο βαθμό που δεν αμφισβητεί την κατεστημένη κοινωνική του εντολή, λειτουργεί στην κατεύθυνση της κατασταλτικής διαχείρισης των αναγκών. Επιπλέον δε, η ψυχική υγεία, νοητή όχι ως αυτονόητο δικαίωμα αλλά ως εμπορεύσιμο προϊόν, κοστολογείται και βάσει αυτής της κοστολόγησης κρίνεται η αποτελεσματικότητας της θεραπείας και των θεραπευτών. Σύντομες και απλοποιητικές πρακτικές που θα κοστίζουν φθηνά και θα τις λανσάρουμε ως ιατρικές και κατ’ επέκταση ως θεραπευτικές.

Αλλά εμείς είμαστε εδώ γιατί ανάμεσα στο θυμό, την απογοήτευση και την απαισιοδοξία της λογικής αναδύεται μια νέα ανάγκη και μια νέα ευθύνη: να πάρουμε πίσω τις ζωές μας, να αφηγηθούμε τις ιστορίες μας – αυτές ειδικά να μην τις χαρίσουμε σε κανένα – να μιλήσουμε για την επιθυμία μας για μια άλλη υγεία που δε θα ορίζεται από την ‘απουσία της διάγνωσης’, που θα προτείνει και θα δοκιμάζει εναλλακτικές, τόσο απέναντι στη χρήση των ψυχοφαρμάκων ως μονόδρομου, όσο και απέναντι στους ιμάντες και τα όποια άλλα εργαλεία και μεθόδους της κατασταλτικής ψυχιατρικής.

Καλούμε όλους τους φορείς και τις ενώσεις της ψυχιατρικής κοινότητας και όλων των επαγγελματιών ψυχικής υγείας, τις ενώσεις και τα κινήματα των χρηστών και των οικογενειών, να συμμετάσχουν στην εκδήλωση της 23ης Νοεμβρίου 2011 στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, Πανεπιστημίου 50. Τους καλούμε να πάρουν θέση πάνω στην αντιθεραπευτική και καταχρηστική των ατομικών δικαιωμάτων πρακτική των μηχανικών καθηλώσεων. Να έρθουν για να στηρίξουν ανθρώπους που έχουν υποστεί αυτές τις τραυματικές εμπειρίες, να υποστηρίξουν άτομα του περιβάλλοντος τους που παρακολούθησαν ανήμπορα να αντιδράσουν στην άσκηση αυτής της ιδρυματικής βαρβαρότητας ή βίωσαν το θάνατο προσφιλών τους προσώπων εξαιτίας αυτών των πρακτικών. Πολύ δε περισσότερο σήμερα σας καλούμε γιατί στην εποχή της οικονομικής τρομοκρατίας η ανάγκη να πάρουμε τις ζωές μας στα χέρια μας είναι ευθύνη όλων μας.

• Δίκτυο Ανθρώπων που Ακούνε Φωνές – Athens, Hearing Voices Network
• Συσπείρωση για την Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση
• Ομάδα Αυτοεκπροσώπησης ΚΨΥ Αγ. Αναργύρων

Θα προβληθεί το φιλμ «ΤΟ ΔΟΓΜΑ ΤΟΥ ΣΟΚ», των Michael Winterbttom και Mat Whitecross

( Βασισμένο στο ομώνυμο βιβλίο της Naomi Klein)