12 Φλεβάρη 1944: Το τραγικό ναυάγιο του “Όρια” από τα όρια της ναζιστικής Ύβρεως

Μία από τις μεγαλύτερες ναυτικές τραγωδίες, που παραμένει ευρέως άγνωστη. Συνέβη το βράδυ της 12ης Φεβρουαρίου 1944 κοντά στη νησίδα Πάτροκλος (Γαϊδουρονήσι), που βρίσκεται στον Σαρωνικό απέναντι από τα Λεγρενά.

Βρισκόμαστε στο προτελευταίο έτος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Η Ιταλία έχει συνθηκολογήσει (8 Σεπτεμβρίου 1943) και οι Γερμανοί κατέχουν πλέον τα Δωδεκάνησα. Η ιταλική φρουρά έχει παραδοθεί και βρίσκεται υπό καθεστώς αιχμαλωσίας.

Τις απογευματινές ώρες της 11ης Φεβρουαρίου 1944, 4.046 ιταλοί στρατιωτικοί στοιβάχτηκαν στα αμπάρια του νορβηγικού πλοίου «Όρια» (Oria), που είχε επιταχθεί από τις γερμανικές αρχές. Το μόλις 2.127 τόνων πλοίο ήταν φορτηγό και είχε ναυπηγηθεί στην Αγγλία το 1920.

Το «Όρια» αναχώρησε τις πρώτες βραδυνές ώρες από τη Ρόδο με άσχημο καιρό και κατεύθυνση τον Πειραιά. Κατά τη διάρκεια της διαδρομής του δέχθηκε επίθεση από αγγλικά πλοία και από το ολλανδικό υποβρύχιο «Ντολφάιν», αλλά κατάφερε να ξεφύγει με τη βοήθεια των τριών ελαφρών αντιτορπιλικών που το συνόδευαν.

Τις βραδυνές ώρες της 12ης Φεβρουαρίου το κατάφορτο με τους ιταλούς πλοίο προσέκρουσε στον βράχο Μεδίνα κοντά στη νησίδα Πάτροκλος (γεωγραφικό πλάτος, 37^ο 39′ βόρεια, γεωγραφικό μήκος 23^ο 59′ ανατολικά), σε απόσταση 25 μιλίων ΝΑ του λιμανιού του Πειραιά. Το πλοίο πήρε κλίση και άρχισε να βυθίζεται. Η θάλασσα της περιοχής έγινε ο υγρός τάφος για χιλιάδες Ιταλούς που ήταν στοιβαγμένοι στα αμπάρια του.

Συνολικά, 4.074 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους (4.025 Ιταλοί, 44 Γερμανοί και 5 μέλη του πληρώ- ματος). Οι διασωθέντες ανέρχονται σε μόλις 28 (21 Ιταλοί, 6 Γερμανοί και ο Έλληνας μηχανικός του πλοίου). H σχεδόν αύτανδρη βύθιση του «Όρια» δεν οφείλεται μόνο στην κακοκαιρία και τους κακούς χειρισμούς του νορβηγού πλοιάρχου, αλλά κυρίως στον ασφυκτικό εγκλωβισμό χιλιάδων ανθρώπων στ’ αμπάρια ενός μικρού και παμπάλαιου σκάφους. Η φήμη που κυκλοφόρησε τότε ότι τορπιλίστηκε από το υποβρύχιο «Παπανικολής» δεν ευσταθεί, αφού εκείνη την ημέρα το θρυλικό υποβρύχιο έπλεε μεταξύ Κρήτης και Λιβάνου.

Και όμως, το πολύνεκρο αυτό ναυάγιο, που ξεπερνά κατά πολύ αυτό του Τιτανικού (1.523 νεκροί), δεν καταγράφηκε πουθενά. Ούτε στα συμβάντα των ελληνικών λιμεναρχείων, ούτε στο υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας, ούτε στις αθηναϊκές εφημερίδες που δεν ανέφεραν λέξη. Κι ας γέμισαν πτώματα οι παραλίες από τον Xάρακα ως το Λαγονήσι, που θύμιζαν «μαρίδα στο τηγάνι», σύμφωνα με τον χαρακτηρισμό ενός κατοίκου της περιοχής. H ναζιστική λογοκρισία απαγόρευσε την καταγραφή ή τη δημοσίευση οποιασδήποτε σχετικής πληροφορίας.

Τα επόμενα χρόνια πολλοί δύτες εξερεύνησαν το ναυάγιο του «Όρια» και έδωσαν συγκλονιστικές περιγραφές. Τα απομεινάρια του βρίσκονται σε βάθος από 28 έως 42 μέτρα.