Στους αγώνες των Ναζί για την κατάκτηση της εξουσίας κατά τη δεκαετία του 1920, ο Ατατούρκ παρέμενε για τον Χίτλερ το «φωτεινό αστέρι μέσα στο σκοτάδι», η έμπνευσή του για το πώς θα έκανε τη Γερμανία ένα κράτος εθνικιστικό, λαϊκό, ολοκληρωτικό και εθνικά «καθαρό». Δεν είχε άλλωστε διόλου αμελήσει να προσέξει πόσο αμείλικτα φέρθηκε η κυβέρνηση της Άγκυρας στις μειονότητες των Αρμενίων και των Ελλήνων, δυο λαούς που ο ίδιος [ο Χίτλερ] τους θεωρούσε αρκετά παρόμοιους με τους Εβραίους και συνεπώς «κατώτερους», όπως δήλωνε σε ομιλία στο ναζιστικό κόμμα του το 1927.
Πράγματι, η Τουρκία ενδιέφερε βαθιά τους Ναζί, κυρίως επειδή θεωρούσαν ότι το κεμαλικό καθεστώς αντιπροσώπευε ένα νέο πολιτικό κόσμο σαν αυτόν που ονειρεύονταν. Οι παλιές μέρες, όπου έβλεπαν τους Τούρκους μέσα από τη διόπτρα του οριενταλισμού, είχαν παρέλθει ανεπιστρεπτεί. Αυτό τους έδειξε η άνοδος των Νεότουρκων πριν από τον πόλεμο και τα γεγονότα του 1919. Για τους Ναζί, η Τουρκία δεν ανήκε πια στην παλιά Ανατολή, αλλά ενσάρκωνε ένα πρότυπο για τη δική τους, μοντέρνα εθνικιστική και ολοκληρωτική πολιτική.
Ο πρώιμος Ναζισμός δεν περιοριζόταν όμως σε φαντασιακές «συνδέσεις με τον τουρκικό παράγοντα». Μια προσεκτική ματιά στο χιτλερικό πραξικόπημα του Μονάχου, το Νοέμβριο του 1923, φανερώνει την ενεργητική παρουσία σε αυτό ενός μεγάλου πλήθους «Γερμανο-Οθωμανών» και «Γερμανο-Τούρκων», δηλαδή Γερμανών που είχαν ζήσει και πολεμήσει στο πλευρό των Τούρκων και είχαν λάβει ακόμα και οθωμανικούς τίτλους (όπως πχ Λίμαν φον Σάντερς Πασά). Ένας από αυτούς ήταν λχ ο Ότο φον Λόσοβ, που είχε υπηρετήσει στην Οθωμανική αυτοκρατορία από το 1911 έως το 1918 και είχε αναμιχθεί στη γενοκτονία των Αρμενίων ως μεσολαβητής μεταξύ του Ταλάτ Πασά και της γερμανικής πρεσβείας στην Κωνσταντινούπολη. Στη γενοκτονία των Αρμενίων είχε αναμιχθεί κι ένας άλλος δραστήριος «Γερμανο-Τούρκος», ο Ότο φον Φέλντμαν, επίσης αξιωματικός του οθωμανικού ανώτατου επιτελείου.
«Γερμανο-Οθωμανός» ήταν και ο Ρούντολφ Φράιχερ φον Σεμπόντεντορφ, ιδρυτής της Εταιρείας της Θούλης, που επηρέασε αποφασιστικά τη διαμόρφωση της ναζιστικής ιδεολογίας. Tο ίδιο και ο ανώτατος στρατηγός των SS, o Χάινριχ Χίμλερ, όπως και ο Ρούντολφ Χες. Μάλιστα ο πρώτος, στην αλληλογραφία του με Τούρκο συμφοιτητή του στις αρχές της δεκαετίας του 1920, συζητούσε την ανάγκη μιας «τουρκικής λύσης» στα προβλήματα της Γερμανίας.
Ο ίδιος ο πολιτικός συμβουλάτορας του Χίτλερ, ο Μαξ Έρβιν φον Σόιμπνερ-Ρίχτερ, είχε υπηρετήσει στην Τουρκία ως Γερμανός υποπρόξενος και γνώριζε πολύ καλά τα της γενοκτονίας των Αρμενίων. Ίσως σε αυτόν να οφείλεται η άριστη πληροφόρηση του Χίτλερ για την δράση του Ατατούρκ.
Άλλωστε, η γενοκτονία των Αρμενίων ήταν ένα γεγονός που συζητήθηκε πάρα πολύ στη Γερμανία έπειτα από τη δημοσίευση ενός βιβλίου με τα σχετικά ντοκουμέντα από τον Γιοχάνες Λέψιους το καλοκαίρι του 1919. Μάλιστα, ευθύς αμέσως ο Τύπος είχε χωριστεί σε δυο στρατόπεδα. Οι αριστερών τάσεων εφημερίδες πάρα πολύ γρήγορα αποκάλεσαν γενοκτονία αυτό που είχε συμβεί, ενώ οι εθνικιστικές εφημερίδες υποβάθμισαν το γεγονός και το παρουσίασαν σαν «αναγκαία πειθαρχικά μέτρα» από την πλευρά της τουρκικής κυβέρνησης.
– Αποσπάσματα από το βιβλίο του Stephan Ihring, ATATURK IN THE NAZI IMAGINATION (Harvard University Press, 2014)
–
Leave a Reply